Hatay’ın anavatana yeniden katılış süreci 5 Temmuz 1938’de başladı. Hatay Millet Meclisi, 29 Haziran 1939 tarihinde oy birliği ile Türkiye’ye katılma kararı aldı ve 23 Temmuz 1939’da düzenlenen Anavatana katılış töreninde, Antakya’da kışladan Fransız bayrağı indirilerek Türk Bayrağı çekildi.

Hatay Devleti (Fransızca: État du Hatay, Arapça: دولة هتاي Devlat Hatay), İskenderun Sancağı’nın 2 Eylül 1938’de bağımsızlığını ilan etmesi ile kurulmuş olan Türk devleti. 29 Haziran 1939 günü devletin yasama organı olan 22 üyesi Türk olan 40 üyeli Hatay Devleti Millet Meclisinin aldığı karar gereği Türkiye’ye katılmış ve Hatay ili olmuştur.

1937’de Milletler Cemiyeti kararıyla Hatay sorununun çözümü için kurulmuştur. Devletin kuruluşu Hatay Millet Meclisi’nin 2 Eylül 1938 tarihli kararıyla ilan edilmiştir. Devlet Başkanlığına Tayfur Sökmen, Meclis Başkanlığı’na Abdülgani Türkmen, Başbakanlığa ise Abdurrahman Melek seçilmiştir. Devletin resmî dili Türkçe, ikinci dili ise Fransızca olmuştu ancak Arapça eğitim veren okullar Arapça eğitime devam edeceklerdi. Kuruluş taslağında iç işlerinde bağımsız olarak düşünülmüş; dış ilişkiler, mali ilişkiler, gümrüklerin ve toprak bütünlüğünün Fransa ve Türkiye tarafından denetim ve güvence altına alınmasına karar verilmişti.

Bütün karar ve yürütme organları Türk nüfusunun yönetiminde olan devletin statü gereği Fransız Suriye mandasına olan bağımlılığı sorun yaratıyordu. Bu nedenle, aşama aşama gerçekleştirilen değişikliklerle Türkiye’ye bağlanmaya doğru giden Hatay, II. Dünya Savaşı’nın yaklaşması nedeniyle Fransa’nın da ısrarcı olamamasından ve Türkiye ile savaşmayı göze alamaması sonucunda, Fransa ile Türkiye arasında 23 Haziran 1939 tarihinde Ankara’da, “Türkiye ile Suriye Arasında Toprak Sorunlarının Kesinlikle Çözümüne İlişkin Antlaşma”nın imzalandı.

Fransa, Hatay’ın Türkiye’ye katılmasını kabul etmesiyle, 29 Haziran 1939’da Hatay Devleti Millet Meclisi’nin aldığı karar doğrultusunda Türkiye’ye katıldı. Türkiye ise, 7 Temmuz 1939 günü çıkarılan bir yasa ile “Hatay” ilini kurarak katılma işlemini sonuçlandırdı. 23 Temmuz 1939 tarihinde de Fransız birlikleri Hatay’ı terk ettiler.

…

Fransız mandası altındaki Suriye haritasında turuncu (kuzeybatı) gösterilmiş.

Hatay Devleti/İskenderun Sancağı.

Hatay’ın Kuruluşu: 1938

Bağımsızlık: 2 Eylül 1938

Türkiye’ye ilhak: 29 Haziran 1939

Dağılışı 1939

Yüzölçümü Toplam: 4.700 km2 (1.800 sq mi).

Nüfus Sayılan: 234379

Para birimi: Türk lirası, daha önce Suriye lirası

Öncüller: Ardıllar

Fransız Suriye ve Lübnan Mandası

İskenderun Sancağı Hatay (il)

…

Demografik yapı

Fransız nüfus sayımına gore Hatay’ın 1936’daki nüfus yapısı[3]

Etnik grup: Sayı %

Arap Alevîleri 61.600 28%

Sünni Araplar: 22.000 10%

Yunanlar ve diğer Hıristiyanlar: 17.600 8%

Türkler: 85.800           39%

Ermeniler: 24.200       11%

Çerkezler, Yahudiler, Kürtler            : 8.800 4%

…

Başkent: Antakya

Resmî diller: Türkçe

Konuşulan diller: Türkçe, Fransızca, Arapça

Hükûmet: Cumhuriyet

Devlet Başkanı: Tayfur Sökmen

Başbakan: Abdurrahman Melek

Meclis Başkanı: Abdülgani Türkmen

Yasama organı: Hatay Devleti Millet Meclisi

Tarihçe

Hatay Devleti: État du Hatay

دولة هتاي | 1938-1939

Bayrak:

Millî marş: İstiklâl Marşı